Znaczenie rozwoju nowych technologii w zwalczaniu problemu głodu.

Czy wdrażanie nowych technologii i nowych rozwiązań w procesie uprawy roślin może zwiększyć wydajność farmerów działających w biednych krajach?

Wiele upraw napotyka dzisiaj na ogromne problemy, które wpływają na obniżenie wydajności ich plonów. To między innymi: wysokie koszty nawozów, nieadekwatne wobec wymagań technologie, brak własności prawnej do uprawianych ziem, słaby rynek zewnętrzny, słaba infrastruktura. Jednak w każdym z regionów wymagających pomocy sytuacja jest różna. Zupełnie inne są bariery dla rozwoju rolnictwa w Kenii, w porównaniu np. z sytuacją w Mali. Różne są też bariery w stosunku do różnych gatunków roślin jakie uprawiamy.

Możemy wskazać na trzy możliwe grupy interwencji, jakie możemy wdrożyć w zagrożonych obszarach.

- zmiany technologiczne

- inwestycje finansowe

- zmiany procesowe – system kontroli jakości i właściwa edukacja agrotechniczna

Jakie są kryteria właściwej implementacji technologii w procesie produkcji żywności ?

To po pierwsze selektywne wykorzystanie konwencjonalnych technologii. Konwencjonalna technologia rozwinęła się przede wszystkim w dziewiętnastym i dwudziestym wieku. Ten rozwój był w dużym stopniu związany z pojawieniem się substancji petrochemicznych. Z kolei produkcja betonu i cementu w dziewiętnastym wieku umożliwiła budowę systemów irygacyjnych. Rozwiązania takie mogą być efektywne w krajach rozwiniętych, ale nie spełniają one swoich zadań w krajach biednych i rozwijających się. Wytwarzanie określonych produktów może być bardzo kosztowne, zaś jeśli uda się je wytwarzać tanio i na dużą skalę, znaczące mogą być koszty transportu. Problem ten jest na przykład obecny w Afryce Subsaharyjskiej. Duże inwestycje oparte na konwencjonalnej technologii mogą niszczyć biosferę, zaś substancje chemiczne zatruwać wodę.

Duże znaczenie przy użyciu konwencjonalnych technologii ma ich selektywne wykorzystanie – precyzja w procesie aplikacji. Ma to miejsce w przypadku kontrolowanego użycia nawozów, działań mających na celu dokładną analizę gleby, użycia systemu geograficznej informacji (geografic information system – GIS).

W Nigrze np. zaimplementowano system mikro-dozowania nawozów, w celu uniknięcia wysuszania ziemi. Każda dozowana porcja nawozu zawiera tylko 6 gramów niezbędnych substancji. Tą samą regułę przyjęto przy stosowaniu herbicydów. Często herbicydy są aplikowane w nieumiejętny sposób. Niszczą one nie tylko chwasty, ale też dzikie nieszkodliwe rośliny oraz zmniejszają ilość plonów.

- Trafność tradycyjnych technologii.

Tradycyjne technologie do dzisiaj sprawdzają się rolnictwie. Są one często wykorzystywane w wielkich systemach plantacji, czy w eksperymentalnych ogrodach, gdzie szuka się skutecznych metod uprawy.

- Przejściowe technologie (intermediate technologies). Mogą być one zdefiniowane, jako tradycyjne technologie zintegrowane z nowymi rozwiązaniami. Mogą to być nowatorskie, ekologiczne systemy mieszania gatunków roślin (intercropping), czy nowoczesne technologicznie maszyny używane przy produkcji roślin. Ciekawym przykładem urządzenia, które pełni nowoczesne funkcje jest pompa pedałowa, służąca do nawadniania. Przez lata producenci sprzętu rolniczego produkowani pompy napędzane olejem. Były one drogie i trudne w obsłudze. Pompy pedałowe z kolei są niedrogie i pozwalają uniezależnić się od dostaw energii elektrycznej.

- Zaawansowane technologie

To przede wszystkim Technologia informacyjna i komunikacyjna – Information and Communication Technology (ICT). ICT odnosi się przede wszystkim do internetu i rozwoju telefonii komórkowej. W ostatnich latach obserwujemy ogromny wzrost ilości abonentów używających telefony komórkowe w Azji i Afryce. W 1995 roku w Afryce było ich 650000, zaś już w 2008 już 350 milionów. Telefony komórkowe stały się dostępne również dla biednych obywateli i często są współdzielone przez osoby mieszkające w gospodarstwach domowych. Kolejnym potężnym narzędziem, które rozwija się w krajach dotkniętych biedą jest internet. W mieście Veerampattinam w południowych Indiach M.S. Swaminathat Research Foundation uruchomiła systemem głośników przekazujący audycje nadawane w internecie dotyczące pogody, natężenia fal w oceanie, technik rolniczych i rybackich, cen na rynku żywności, programów rządowych.

- Potencjał nanotechnologii – nanotechnologia oznacza manipulacje na poziomie atomów i molekuł w celu produkcji określonych materiałów, mających często unikalne cechy. Nanotechnologia rozwija się zarówno w krajach bogatych, jak i niezamożnych. Obiecujące projekty to nano- membrany, nano-sensory i magnetyczne nano-pyłki (nanoparticles) służące do oczyszczania wody. Umożliwiają one lepsze nawadnianie przez odsalanie, detoksykację, rekultywację, redukcję substancji zanieczyszczających.

- Biotechnologia. Tradycyjnie biotechnologia była kojarzona z procesem fermentacji używanym przy produkcji pieczywa, piwa i wina. Nowoczesna definicja odnosi się do zastosowania biologicznych systemów, żyjących organizmów i ich pochodnych dla wytworzenia ważnych produktów lub wdrożenia określonych procesów. Z rozwojem biotechnologii wiąże się rewolucja w biologii komórkowej i molekularnej. To między innymi znajomość struktur DNA i RNA i ich wpływu na dojrzewanie roślin i zwierząt. Przykładem zastosowania analizy biochemicznej jest produkcja wysokiej jakości kukurydzy proteinowej. („quality protein maize”). Odkrycie w latach 60-tych mutacji kukurydzy zawierających odpowiednie ilości aminokwasów umożliwiło rozwój technologii produkcji kukurydzy prowadzący do pojawienia się jej wielu odmian wykorzystywanych w krajach rozwijających się. Jednak biotechnologia potrafi działać skutecznej. Przykładem jest tu produkcja roślin modyfikowanych genetycznie. Należy jednak podkreślić, iż użycie modyfikacji genetycznych przy produkcji roślin budzi wciąż wiele kontrowersji, ale o tym powiemy w jednym z kolejnych artykułów.

- Znaczenie badań naukowych. Są one najczęściej prowadzone przez uniwersytety, lub prywatne centra badawcze. Andrew Dorward z School of Oriental and African Studies (SOAS), odkrył, że działania przynoszące dobre skutki na obszarach dotkniętych biedą są powiązane najczęściej z wyprzedzającymi je badaniami naukowymi. Korzyści z prowadzenia badań są niezwykle namacalne we Wschodniej i Południowej Afryce. Odnotowano tu, dzięki prowadzonym wcześniej odpowiednim badaniom 30 – 80 procentowy (w zależności od regionu) wzrost plonów ryżu, 51 procentowy zrost plonów pszenicy i 29 procentowy wzrost produkcji żywca. Kalkulacje Joachima von Braun pokazują, że zwiększenie badań naukowych w obszarze agrotechniki w Afryce Subsaharyjskiej o 100% pomogłoby „opuścić strefę ubóstwa” 282 milionom ludzi. Podobne działania w Azji Wschodniej i Południowej pomogłyby 204 milionom ludzi.

Istotne znaczenie ma system organizujący badania naukowe. W przeszłości badania prowadziły przede wszystkim duże instytuty naukowe. Obecnie obserwujemy wzrost instytucji opartych na dotacjach prywatnych czy instytucjonalnych, które są w stanie sponsorować badanie skierowane w kierunku dokonania dużych zmian systemowych.

Ważną odmianą badań naukowych są tzw. globalne innowacje. Pozostają one w opozycji do starego linearnego modelu badawczego. W modelu linearnym określone propozycje powstają w laboratoriach badawczych. Następnie nowe propozycje są testowane w warunkach naturalnych. Jeśli badania się powiodą, producenci mogą rozpocząć wytwarzanie określonej technologi. Nowoczesne badania biorą pod uwagę szeroki zakres czynników i instytucji. Taki model określilibyśmy jako „system innowacji naukowej” - „science innovation system”. W badania angażują się uniwersytety, rządy, firmy i stowarzyszenia obywatelskie, banki i inwestorzy. Może to tworzyć bardzo wydajne narzędzie innowacji. Jednak w przypadku krajów rozwijających się konieczne jest tworzenie narodowych systemów innowacji. Skuteczny system innowacji powinien zawierać następujące aspekty:

- budowanie kompetencji

- wsparcie finansowe

- ustanowienie określonych regulacji i systemów ewaluacji

- wspieranie wymiany informacji

- kreowanie rynków

- redukcja stanu niepewności i rozwiązywanie konfliktów

Najważniejszym graczem w przestrzeni innowacji agrotechnicznych jest Consultative Group on International Agricultural Research (CGIAR). Instytucja została powołana do życia w 1971 roku jako nieformalne stowarzyszenie donatorów chcących wesprzeć finansowo międzynarodowe badania naukowe wspierające technologie rolnicze. Między 1960 rokiem, a rokiem 2001 centra badawcze wspierane przez CGIAR wydały 7 miliardów dolarów na badania naukowe. Jednak korzyści ekonomiczne związane z tymi badaniami dwukrotnie przekroczyły poniesione koszty. Bez badań sponsorowanych przez CGIAR światowa produkcja żywności byłaby mniejsza o 4-5 %, z czego w krajach rozwijających aż o 7%-8% !

Artykuł powstał na podstawie książki „One billion hungry, Can we feed the world?”

POWRÓT DO SEKCJI "MOŻLIWE ROZWIĄZANIA"